ΦΟΒΙΕΣ ΣΤΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ

Εισαγωγικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι φοβίες στα μικρά παιδιά είναι φυσιολογικές αντιδράσεις στο άγνωστο και στο νέο και δεν πρόκειται για διαταραχές η προβληματικές καταστάσεις παρά για συμπεριφορές που συνοδεύουν τη συνεχή προσαρμογή στο περιβάλλον.

Στη νηπιακή ηλικία οι φόβοι είναι στενά συνδεδεμένοι με τη σχέση του παιδιού με τους γονείς του (συνηθέστερα της μητέρας) και την εξάρτηση του απ' αυτή. Το παιδί αρχίζει να κάνει τα πρώτα βήματα "αυτονόμησης". Αρχίζει να λέει "εγώ" και να κατανοεί τον εαυτό σαν ξέχωρο άτομο, ξεκινάει να βιώνει την αίσθηση της μονάδας μέσα στην οικογένεια. Κάποιο τυχαίο γεγονός είναι δυνατό σ' αυτή τη φάση να τρομάξει το παιδί και να δημιουργήσει κάποιο φόβο σαν αντίδραση. Πολλοί γονείς γνωρίζουν το κλάμα στην πόρτα του νηπιαγωγείου, ή και τα προβλήματα ύπνου,  ή τα κλάματα κατά τη διάρκεια της νύκτας και τις νυχτερινές επισκέψεις στο κρεβάτι των γονιών. Αυτό που πολλές φορές χαρακτηρίζουμε σαν «άγχος αποχωρισμού» είναι στην ουσία φοβία αποχωρισμού φοβία για το άγνωστο και νέο.

Στην προσχολική ηλικία, αλλά και σχολική, εμφανίζονται φόβοι για διάφορα αντικείμενα ή καταστάσεις, π.χ. σκύλους, γιατρούς, σκοτάδι. Εδώ είναι βασικό να ξεχωρίσουμε μεταξύ του φόβου, γιατί κάτι συνέβη πραγματικά, δηλαδή το παιδί είχε κάποια άσχημη εμπειρία με το αντικείμενο/κατάσταση και του "εικονικού" φόβου, αν το παιδί μεταφέρει κάποια εσωτερική σύγκρουση του πάνω σε ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση, στην προσπάθεια του να γίνει κύριος του προβλήματος. Σ' αυτή την ηλικία είναι δυνατό το βράδυ μια με δυο ώρες, αφού τα παιδιά κοιμηθούν και μετά, να φωνάξουν τρομαγμένα. Είναι ανάστατα, κλαίνε, έχουν τα μάτια ανοιχτά χωρίς όμως να είναι εντελώς ξύπνια. Ηρεμούν γρήγορα και ξανακοιμούνται.

Μια άλλη συχνή μορφή φόβου σ' αυτή την περίοδο, είναι και η άρνηση των παιδιών να πάνε σχολείο. Υπάρχουν διαφορετικές μορφές εκδήλωσης της φοβίας αυτής.

Η σχολική φοβία, που είναι ο φόβος/άγχος του αποχωρισμού, από το γονικό περιβάλλον. Ο φόβος για το σχολείο, έχει να κάνει με μαθησιακά και κοινωνικά προβλήματα στο χώρο του σχολείου. Οι προφάσεις που βρίσκει ένα παιδί (άρρωστο, αδιάθετο και άλλες) ώστε να μην πάει στο σχολείο τα οποία συνδέονται τόσο με μαθησιακά προβλήματα, αλλά και με τις σχέσεις που δημιουργούν μέσα στο σχολείο, σχέσεις με φίλους και δασκάλους καθώς και με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.

Ολοκληρώνοντας τις τάξεις του δημοτικού και στην εφηβεία είναι δυνατό να εμφανιστούν φόβοι που είναι στενά συνδεδεμένοι με τη ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών. Εκδηλώνονται με φόβους για το σκοτάδι, κλέφτες, φόβο θανάτου. Αυτοί οι φόβοι είναι δυνατό να οδηγήσουν συχνά σε αναγκαστικές πράξεις, όπως συνεχή τακτοποίηση πραγμάτων και τελετουργίες.

Όπως γίνεται σαφές οι φόβοι στα παιδιά συνδέονται ξεκάθαρα με θέματα σημαντικά της καθημερινότητας και απασχολούν τα παιδιά σαν προσπάθειες λύσεων προβλημάτων. Οι γονείς μέσα από ψύχραιμη οπτική και θετική επικοινωνία με τα παιδιά στέκονται ουσιαστικοί αρωγοί στις προσπάθειες τους.